-
1 чамадан тыш
чамадан тыш ару — сли́шком (чересчу́р, чрезме́рно) устава́ть
-
2 чамадан артык
= чамадан тыш сверх ме́ры, чрезме́рно, чересчу́р; сли́шком -
3 тыш
I 1. сущ.1)а) простра́нство и́ли ме́сто вне помеще́ния; двор, у́лица, подво́рьетышта калу — оста́ться на у́лице, снару́жи
тышта кар ява — на у́лице идёт снег
б) мир вне помеще́ниятышта нинди хәбәрләр йөри? — что но́вого в ми́ре (вне помещения, где идёт разговор)?
в) в знач. нареч. тышка нару́жутышка йөгерү — выбега́ть нару́жу
2)а) вне́шность, вне́шняя сторона́; нару́жность, нару́жная сторона́ (противоп. эч)тышына такта кадаклау — об`и́ть снару́жи до́ска́ми
б) вне́шность, нару́жность; вне́шний видшатлыгы тышына чыккан — его́ распира́ет ра́дость
эчендәге тышында — (погов.) что внутри́ (на душе́), то и снару́жи (во вне́шности)
тышыннан белеп булмый — нельзя́ позна́ть по вне́шности
3)а) окре́стность (населённого пункта, района, страны и т. п.)авыл тышында — в окре́стностях дере́вни
шәһәр тышында — в окре́стностях го́рода;
киртә тышында — за преде́лами огра́ды
игътибар тышында — вне внима́ния
тун тышы — верх шу́бы
бишмәт тышына ярый — годи́тся на верх бешме́та (пальто́)
2. прил.; см. тышкыөй тышы — облицо́вка (штукату́рка) до́ма
II послелогтыш як — вне́шняя сторона́
1) кро́ме; окромя́бу саналганнардан тыш — кро́ме перечи́сленного (перечи́сленных)
синең теләгеңнән тыш дөнья да бар бит әле — кро́ме твоего́ жела́ния существу́ет ещё и реа́льный мир
2)а) сверхшуннан тыш — сверх того́
чамадан тыш — сверх ме́ры
б) переводится приставками сверх-, че́рез-, чрез-вакытыннан тыш — сверх вре́мени, сверхуро́чный
гадәттән тыш — чрезвыча́йно; чрезвыча́йный
чиктән тыш — чрезме́рный, чрезме́рно; чересчу́р
3)а) вне, поми́моүз ихтыярымнан тыш — вне своего́ жела́ния (во́ли)
чираттан тыш — вне о́череди
б) переводится приставкой вне-класстан тыш — внекла́ссный
штаттан тыш хәбәрче — внешта́тный корреспонде́нт
-
4 чама
сущ.1) предположе́ние, подсчёт, прики́дка, дога́дкачама чамага туры килми — раз на раз не прихо́дится (букв. предположе́ние не соотве́тствует действи́тельности)
чама чамадан ерак китмәде — предположе́ние почти́ совпа́ло с действи́тельностью
2) прям.; перен. возмо́жностьтуй уздырырга быел чамабыз килми — в э́том году́ у нас нет возмо́жности сыгра́ть сва́дьбу
саклап тотсак, кышка җитәрлек чамабыз бар — е́сли эконо́мно расхо́довать, на́ших возмо́жностей хва́тит на всю зи́му
түзәрлек чама калмады — нет возмо́жности до́льше терпе́ть
үз чамаңны үзең бел — знай свои́ возмо́жности
үз чамаңны узып китмә — не переоце́нивай свои́ возмо́жности
3) разг. величина́, коли́чество, объём, разме́риген уңышының чамасын белү — определи́ть коли́чество (объём) урожа́я хле́ба
4) состоя́ние, положе́ниеатымның чамасын беләм — состоя́ние своего́ коня́ зна́ю
эшнең чамасы — положе́ние дел
кешенең хәлен, чамасын белеп эш йөкләргә кирәк — на́до поруча́ть де́ло, снача́ла узна́в состоя́ние, спосо́бность челове́ка
5) наме́рение, за́мысел, план, соображе́ниебирешер чамасы юк, бирешергә чамасы юк — у него́ нет наме́рения сдава́ться
эшләр чамасы юк — у него́ нет наме́рения рабо́тать
дошманның чамасын сизү — угада́ть за́мысел (наме́рение) проти́вника
6) в знач. послелога чама(лар)да, чама(лар)дагы приме́рно, приблизи́тельноул яшь ягыннан безнең чамаларда — он приблизи́тельно на́шего во́зраста
••чама белән (генә) — (то́лько) предположи́тельно, приме́рно, приблизи́тельно
чама тойгысы — чу́вство ме́ры
чамага сыймау — не совпада́ть с предположе́нием
- чамадан тышчамадан (чамасыннан) узмау — не переходи́ть грани́цы (предположе́ния)
См. также в других словарях:
күпсенү — Чамадан тыш күп дип санау … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
күпчү — Чамадан тыш әчүдән күбекләнеп кабару (камыр, катык тур.) … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ифрат — рәв. кит. Чамадан тыш, кирәгеннән артык, бик тә. и. Чамадан тыш арттыру ифраттан сакландым. ИФРАТ КИТҮ – иск. кит. Чамадан ашу … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
чиксез — с. 1. Күзгә күренеп торган чикләре булмаган, чикләре бик ерак булган 2. Гадәттән тыш, чамадан тыш. Бик күп. рәв. Бик, үтә чиксез зур дан алган 3. Чагылышы, көче ягыннан гадәттән тыш булган. рәв. Бик нык, гадәттән тыш 4. мат. Өзлексез үзгәрткәндә… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
чамасыз — с. 1. Чамадан тыш, чиктән тыш, чиктән ашып киткән (зурлыгы, микъдары, күләме һ. б. ягыннан) 2. Көче, чагылышы ягыннан зур, бик көчле (хисләр тур.) күзләрендә чамасыз ачу бар иде … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
алагаем — га – Бик артык, искиткеч, чамадан тыш. Бик нык, бар көчкә … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
апологет — Кемне яки нәр. б. чамадан тыш мактап, яклап чыгучы … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
артык — (АРТЫКЛЫК) – с. 1. Кирәгеннән яки билгеләнгәннән артып киткән, артып калган 2. Кирәксез, булуы мәҗбүри түгел. Килмәве, булмавы яхшырак булган (кеше тур.) 3. рәв. Бик, бик нык, чамасыз, чамадан тыш 4. рәв. Күп, күбрәк атка солыны артык биргән 5.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ашыну — Үзсенеп узыну, чамадан тыш кылану … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
бетмәс — с. Бетми торган. Озак дәвамлы. Чамадан тыш күп. күч. Бик көчле, тирән, дәвамлы (уйлар, хисләр һ. б. ш. тур.) … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ирсәү — Ирләргә чамадан тыш омтылу (хатыннар тур.) … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
